YouthLab ingrediënten

WAT GEBEURT ER ‘WERKELIJK’ TIJDENS EEN JEUGD X JUSTITIE-UITWISSELING?

Tijdens de uitwisselingssessies gebeuren er veel dingen die voor een onervaren waarnemer misschien onopgemerkt blijven. De verschillende elementen die aanwezig zijn, zijn echter essentieel voor het succes van je YouthLab. Je kunt ze zien als ingrediënten die je kunt aanpassen aan je eigen context, dus neem ze met een korreltje zout en denk met je team na over wat elk van hen naar je YouthLab kan brengen, hoe het tot leven kan worden gebracht en welke nieuwe elementen je zou willen toevoegen aan de mix.

  1. Veilige ruimte, veilig tempo
  2. Creatieve vormen: een gedeelde taal
  3. Vertalen tussen de ‘systeem’ en ‘geleefde’ wereld
  4. Loop in mijn schoenen: een empathische benadering
  5. Genezing door uitwisseling
  6. Het script omdraaien, een veelvoud aan scripts
  7. Versterkende vertrouwensrelaties
  8. Wie ben ik voor jou? Nieuwe relationele perspectieven
  9. De ervaringen van jongeren waarderen

1. Veilige ruimte, veilig tempo

Invoering

Een uitwisseling van jongeren x justitie volgt een bewuste geleidelijke aanpak. Bij deze aanpak draait alles om bouwen en spelen met de spanning en energie van de groep. De juiste soort spanning bedient alle aanwezigen (zowel jongeren als deelnemers). Te veel spanning sluit echter alle mogelijkheden voor groei en reflectie af.

Spanning is een vriend

In de uitwisseling van jongeren x gerechtigheid is spanning een vriend. De spanning waar je naar op zoek bent, leidt niet tot een destructief gevecht of conflict. We bedoelen eerder dat het oké is als het ongemakkelijk, confronterend, emotioneel of moeilijk is. We leren dat een persoon op deze momenten groeit, zolang ze maar plaatsvinden in een veilige en gecontroleerde ruimte.

Een veilige en gecontroleerde ruimte

Een YouthLab-facilitator voedt vertrouwen en veiligheid. Een begeleider weet altijd of de spanning nog steeds speelt bij de leden van een groep. Als het pijn doet, zal een begeleider ingrijpen of het programma daarop aanpassen. Een veilig tempo voedt vertrouwen en openheid; wetende dat dit tijd kost en niet overhaast kan worden aangepakt.

YouthLab voelt nu als een familie voor mij. We hebben lol en vertrouwen elkaar.

Youthlab Ervaringsdeskundige, Nederland

Verhaal: Verschillende energieniveaus

Het is de eerste keer dat Yousri deelneemt aan een uitwisseling van jongeren x gerechtigheid. Hij ontmoette YiP toen hij in detentie zat, maar hij kent de andere jongens niet zo goed. Hij is wat nerveus en heeft een afwachtende houding.

Samet doet voor de 4e keer mee aan een uitwisseling. Hij is echter nog vrij nieuw in het YouthLab. De vorige keer had Lamyn (de begeleider) een kort gesprek met hem over het vinden van een balans tussen het podium betreden, maar ook ruimte laten voor de andere jongens om deel te nemen aan groepsdiscussies. Hij zal dit voor de start van de uitwisseling nog eens bespreken.

Valon heeft samen met YiP meerdere uitwisselingssessies co-host, hij kent zowel de doelgroep van vandaag als de locatie. Hij kent de oefening en is enthousiast om te beginnen. Mo heeft vertraging omdat zijn trein vertraging heeft. Hij arriveert 10 minuten voor de sessie. Hij moet even de tijd nemen om te ontspannen en zich af te stemmen op de uitwisseling. Hij is een senior, dus het is gemakkelijker voor hem om in te stappen en mee te doen.

Lamyn merkt dat elke jongen met een totaal andere energie op de locatie arriveert. Door een ontspannen gesprek met hen aan te gaan, hen door het programma van de dag te loodsen en kennis te laten maken met de locatie, zorgt hij ervoor dat iedereen op hetzelfde energieniveau staat bij het starten van een sessie.

Zodra de jongens zich op hun gemak voelen bij de locatie en bij elkaar, voelen ze zich verbonden en zelfverzekerd, waardoor we als team aan de sessie kunnen beginnen. Dit ‘afstemmen’ op elkaar en comfortabel worden in de ruimte waarin we ons bevinden, is van groot belang om een veilige sfeer te creëren voor de uitwisseling van jeugd-x-justitie.

2. Creatieve vormen: een gedeelde taal

Inleiding

We gebruiken creativiteit in uitwisselingen als een manier om samen te komen. Het heeft een verbindende werking, maar het is ook een laagdrempelige manier voor een jongere om zich op een andere manier te positioneren. Ze staan even op het podium en kunnen in hun eigen tekst/rap vertellen wat er aan de hand is.

Ontmoet in het midden

Een rap, spoken word of poëtische tekst maakt het voor de verteller makkelijker om zijn kwetsbare persoonlijke verhaal te delen en voor de luisteraar beter te begrijpen. Creativiteit produceert een taal “die in het midden ligt, die van iedereen is en door iedereen kan worden begrepen”. Soms helpt een rap ook om afstand te nemen van je verhaal, omdat het moeilijk is om te verwoorden wat je in het echte leven voelt. Bovendien kan de luisteraar makkelijker een stap richting de verteller zetten, met empathie en soms herkenning.

Creativiteit x Empathie

De Amerikaanse filosoof Martha Nussbaum gelooft dat empathie, het vermogen om ons in andermans schoenen te verplaatsen, een vermogen is dat versterkt wordt door onze ontmoeting met kunst. Ze stelt dat kunst ons verschillende visies kan geven, omdat kunst ons meeneemt in het wereldbeeld van iemand anders dan wij. Vooral verhalende kunst nodigt ons uit in het leven van een ander en laat ons met andere ogen naar de wereld kijken. Dit verruimt onze eigen kijk op de wereld, verandert onze manier van denken en geeft ons nieuwe perspectieven op ons eigen leven. Kortom, het spreekt tot onze verbeelding.

Nussbaum laat ook zien dat kunst een beetje vreemd moet zijn, maar niet te veel. Het moet tot op zekere hoogte aansluiten bij de beleving van de toeschouwer, dus die wil daarin meegaan, maar het moet ook op bepaalde manieren afwijken van zijn beleving, zodat hij zich vervreemd of verbijsterd voelt. Hoe je de juiste balans vindt tussen vertrouwdheid en vervreemding is natuurlijk per persoon verschillend.

Verhaal: “Kan ik een kopie van je verhaal krijgen?”

Shayro is een ervaren YouthLab-deelnemer die aan het begin van de uitwisseling jongeren-x-justitie een spoken word-presentatie gaf. Zijn tekst ging over het (helende) gesprek dat hij in de rechtbank met het slachtoffer had. Het slachtoffer bekende hem te vergeven voor wat er was gebeurd. Shayro verwoordde in zijn tekst wat dat met hem heeft gedaan. Het was gevoelig, persoonlijk en humaan, dus het publiek was erg ontroerd door zijn presentatie.

Zozeer zelfs dat agenten na de zitting om een kopie van zijn tekst vroegen omdat deze zo krachtig was. Een officier zei later dat ze dit exemplaar altijd in haar aktetas draagt, als herinnering aan de jeugd die ze voor zich heeft in de rechtszaal. Deze gesproken tekst, de creatieve vertelling van zijn kwetsbare verhaal, maakte het voor het publiek gemakkelijk om zich in te leven en zich misschien zelfs te identificeren met de menselijkheid achter zijn verhaal. Op deze manier vervaagt creativiteit de grenzen tussen wij/zij – waarna een verbinding kan worden gemaakt.

3. Vertalen tussen de ‘systeem’ en ‘geleefde’ wereld

Invoering

Alledaagse ervaringen van YouthLab-deelnemers zijn uitsluitend in de rollen van ‘jonge dader’ en ‘justitieprofessional’. Deze relatie en haar rollen worden opnieuw bevestigd met krachtige symbolen en rituelen, zoals een rechtszaal, kleding en taal. Een jongeren-x-justitie uitwisseling is een unieke ervaring om elkaar te ontmoeten en uit te wisselen buiten deze starre rollen en patronen.

Doe je jas uit

Een hooggeplaatst lid van het openbaar ministerie vertelde YiP ooit dat ze de uitwisseling op prijs stelde omdat zowel de aanklagers als de jongeren ‘hun jas uittrekken’. In dit citaat staat de ‘jas’ symbool voor de vaak gespeelde en formele rollen. Die jas uittrekken en ‘jezelf’ zijn, kan extreem ongemakkelijk en kwetsbaar voelen. Actief luisteren wordt dan een uitdaging als je nog niet gewend bent te luisteren in deze nieuwe rol – een functie waarin je niet kunt terugvallen op de dingen die je op school of op straat hebt geleerd.

Ik merkte dat de jonge trainers vrijuit spraken, omdat de reclasseringsambtenaren niet ‘hun’ officieren zijn.

Parole Officer & Youth x Justice Exchange deelnemer, Nederland

Vertalingen

De begeleiders van YouthLab spreken zowel de ‘formele’ of ‘systeemtaal’ van professionals als de ‘geleefde’ of ‘populaire’ taal van jongeren. Zonder woorden te interpreteren of te verdraaien, kunnen ze aanstoten en verduidelijken met als doel groei en reflectie. Een YouthLab-facilitator vertaalt zich als een vriendelijke bemiddelaar, kiest nooit partij – maar is altijd gevoelig voor trauma’s en persoonlijke moeilijkheden.

Verhaal: veel praten

Remy is erg enthousiast tijdens de uitwisseling. Als de trainer aan de YouthLab-groep vraagt ‘wat jou op een indrukwekkende manier heeft geholpen aan zijn behandeling en andere intense ervaringen. Terwijl hij het verhaal vertelt, gaat Remy een positieve switch maken?’ hij wil direct reageren. Nadat hij het woord heeft gekregen, begint hij zijn ex alle kanten op te praten en zijn emoties, soms erg negatief, beginnen hem en zijn verhaal in te halen. De trainer merkt dat de groep wat onrustig en defensief wordt en grijpt in om Remy te helpen zijn punt te maken.

De trainer stelt Remy korte vragen zoals: “wat vond je leuk tijdens je behandeling?” en “wie heeft je geholpen om positief te blijven?”. Hierdoor krijgt Remy zijn verhaal weer op de rails. Het wordt duidelijker en meer gelaagd. Terwijl het verhaal werd ingehaald door zijn (negatieve) emoties, leek het onsamenhangend en eenzijdig, waardoor de professionals in een hoek werden gedreven. Met hulp van de trainer (die Remy heel goed kent) werd zijn punt duidelijk: hij vond het in het begin moeilijk om te luisteren en mee te bewegen met de regels van zijn nieuwe innerlijke wereld. Maar na een tijdje waren die regels precies wat hem hielp om positief te blijven en hulp te accepteren.

4. Loop in mijn schoenen: een empathische benadering

Invoering

Een uitwisseling jongeren x justitie is bedoeld voor professionals om ‘in de schoenen te staan en door de ogen van jongeren te kijken’. Een valkuil van jonge mensen die hun persoonlijke verhalen vertellen, is dat ze sympathie oproepen (medelijden of medelijden met), en geen empathie. In het JeugdLab streven we naar morele empathie. Dat komt omdat sympathie zorgt voor afstand, empathie voor verbinding. Voelen en handelen vanuit empathie stelt ons in staat om met mensen I te voelen en ons met hen te verbinden door ons te verbinden met gevoelens in onszelf.

Bekijk hier deze korte animatie met Brene Brown over het verschil tussen sympathie en empathie.

“In plaats van vragen te stellen ‘volgens het boekje’ (wat heb je gedaan, waarom, etc), luister je omdat je als mens de sessie bijwoont.”

Parole Officer & Youth x Justice Exchange deelnemer, Nederland

Morele empathie

Morele empathie, het ‘actieve’ type empathie, verschilt van cognitieve empathie of emotionele empathie. Cognitieve empathie is weten hoe de ander zich voelt en wat hij zou kunnen denken. Morele empathie wordt ook wel ‘perspective-taking’ genoemd en houdt zich bezig met denken, begrijpen en intellect. Emotionele empathie is wanneer je je fysiek samen voelt met de andere persoon, alsof hun emoties besmettelijk zijn. Dit type empathie houdt zich bezig met gevoelens. Morele empathie is dus niet alleen weten en voelen wat iemand anders heeft meegemaakt, maar ook daarnaar handelen – omdat je weet dat iemand anders zich er beter door zal voelen.

Universele waarheden

In de verhalen die jongeren aan professionals vertellen, zijn het de universele waarheden waar we naar op zoek zijn. Universele waarheden zijn gevoelens of ervaringen die voor bijna iedereen hetzelfde zijn en daardoor gemakkelijk voor te stellen en te begrijpen zijn. Expliciet zijn over universele waarheden zal helpen om morele empathie op te roepen. Want waar je ook bent opgegroeid of hoe het leven je heeft behandeld, iedereen zal gevoelens en ervaringen begrijpen zoals:

  • Als je eenmaal ergens in bent beland, is het moeilijk om eruit te komen – zelfs als je weet dat het niet goed voor je is;
  • Je gerespecteerd willen voelen, en de frustratie of gekwetstheid als dat niet het geval is;
  • Bereid zijn om alles te doen voor je broers en zussen om veilig en gelukkig te zijn;
  • Hoe moeilijk het is om hulp te vragen;
  • Dat dingen soms snel kunnen escaleren, zonder dat je het gevoel hebt dat je er controle over hebt;
  • Het gevoel verkeerd begrepen te worden;
  • Koeler spelen dan je je eigenlijk voelt.

Verhaal: Het liep gewoon uit de hand

Delano vertelt zijn groep officieren tijdens de training hoe zijn jeugd en pad naar misdaad zijn verlopen. “Thuis ging het eigenlijk allemaal mis, met veel ruzie en onrust, waardoor ik bij de jeugdzorg terecht kwam. Maar ook daar kon ik me niet vestigen, door de veranderende regels en van mensen die de leiding hebben over jou, dus ik had nog steeds last van agressieproblemen. Ik ben vaak overgeplaatst. Uiteindelijk ging alles mis toen ik alleen ergens op straat was, afkoeling van boosheid, toen ik op mijn schouder werd getikt. Ik was zo boos dat ik in een reflex omdraaide en die iemand een vuist op zijn hoofd gaf. Het was een agent. Daarom heb ik 4 jaar binnen gezeten, van sociale dienst tot detentie.”

Na het interview hielden de agenten een presentatie over het verhaal van Delano aan de groep. De agenten nemen Delano’s kwetsbaarheid en achtergrond zeer serieus en willen er bij aanvullende vragen zeker van zijn dat ze zijn verhaal zo goed mogelijk aan de groep vertellen. Zij presenteren het verhaal in het i-verhaal. Dit geeft de officier de mogelijkheid om een stap-in-de-schoenen-opdracht te doen, terwijl hij uit zijn eigen ‘jasje’ wordt gehaald.

Deze opdracht helpt om te leren hoe je 1) de taal van de jeugd begrijpen en nabootsen, en 2) meeleven met/voelen van de ervaringen van de jongere. Jezelf in andermans schoenen kunnen verplaatsen leidt tot (meer) verbinding en begrip voor elkaars perspectief.

5. Genezing door uitwisseling

Invoering

Een belangrijk onderdeel van het programma YouthLab zijn de persoonlijke (levens)verhalen van jongeren. Waar ze tijdens interviews met professionals in de eigenlijke uitwisseling misschien slechts een fragment vertellen, gebeurt er veel ‘huiswerk’ met het YouthLab-team voorafgaand aan een sessie. Jonge YouthLab ervaringsdeskundigen worden uitgenodigd in storytelling- en gesproken woordoefeningen op maat om hun (levens)verhaal te leren vertellen.

Narratieve identiteiten

‘Wat is jouw verhaal?’ ‘Waarom heb je een misdaad begaan?’ ‘Hoe voelde je je toen je een misdaad beging?’ ‘Hoe denk je over mij?’

Dit kunnen grote en moeilijke vragen zijn. Jongeren leren hun verhaal op verschillende manieren te vertellen, soms met nieuwe ogen. Een belangrijk doel is om deze verhalen met het YouthLab-team te kunnen ‘bewerken’. Wat zijn de belangrijke elementen om te vertellen? Wat waren momenten van kracht; welke verhalen vertellen dat je meer bent dan je misdaad?

“Net als een boek”

Een professionele deelnemer vertelde ons dat ze het waardeert hoe de ervaringsdeskundigen van YouthLab ‘als een boek door hun verhaal kunnen bladeren’. ‘Ze kunnen het boek bij een bepaald hoofdstuk openen, naar een ander hoofdstuk gaan en het dan weer sluiten. Dat vergt veel vaardigheden, en het stelt je op je gemak om al die vragen te stellen.’

Je leert ook over de ‘goede dingen’ die in het leven van een jongere zijn gebeurd. Er is altijd zoveel meer te vertellen dan alleen de misdaad.

Parole Officer, Youth x Justice Exchange deelnemer, Nederland

Verhaal: “Pijnlijk verhaal, man”

Jaimy neemt vandaag voor het eerst deel aan een YouthLab-uitwisseling voor openbare aanklagers. Zijn team heeft zojuist zijn levensverhaal vanuit het “ik”-perspectief aan de groep gepresenteerd. De trainer vroeg hem of hij tevreden was met de presentatie en of het team alles goed heeft gepresenteerd. Hij zei: “Ja, ze hebben mijn verhaal precies verteld zoals ik het hun heb verteld. Maar wauw, ik ben ook een beetje geschrokken om mijn eigen verhaal zo terug te horen. Ik luisterde ernaar en mijn gedachten waren: dit is eigenlijk een behoorlijk opgefokte jeugd en jeugd. Het voelde bijna alsof het niet mijn eigen verhaal was, maar toen realiseerde ik me: dit gaat over mij. Als ik het verhaal terug hoor, zoals zojuist, ik weet het niet, dan raakt het me echt, man. Het is een pijnlijk verhaal.”

De jongeren kunnen heftige en pijnlijke emoties ervaren en voelen door hun eigen verhaal te vertellen en terug te horen. Het is duidelijk dat deze uitwisseling enkele heftige ervaringen kan doen herleven, die een helende bijdrage kunnen leveren aan hun proces, maar alleen als er (na)zorg en aandacht is voor de openheid en kwetsbaarheid (van de verhalen) van de jongeren.

6. Het script omdraaien, een veelvoud aan scripts

Invoering

Bij het met elkaar in contact komen hebben ‘de jonge dader’ en ‘justitieprofessional’ vaak ‘statische rollen’ die ze spelen. Bij deze statische rollen horen ook statische scripts: scripts dicteren wat je zegt en hoe je je gedraagt.

Het rollenspel triggerde me om op een andere manier te denken. Het voelt ongemakkelijk, maar je zult je zeker herinneren wanneer een vergelijkbare situatie zich in het echte leven voordoet.

Parole Officer – Youth x Justice Exchange deelnemer, Nederland

uit de boeken

Voor professionals wordt dit script vaak ‘uit de boeken’ en protocollen geleerd. Een profscript wordt afgedwongen door de inherente ongelijke machtsverhoudingen tussen jeugd en professionals. En als je al geruime tijd als professional aan het werk bent, denk je al snel ‘je hebt het allemaal gezien’:

Ook jongeren beheersen vaak een enkel en statisch schrift. Dit script is vaak gebaseerd op wat ze van anderen hebben gehoord of strategieën die hen het beste van pas komen in het gerechtelijk proces.

Bruce, lid van het YouthLab, en Susanne, een deelnemende officier van justitie, leggen in deze korte film uit hoe ze vastzaten in hun scripts:

Bruce: “Vroeger was het een kat-en-muisspel. Omdat ik de ‘slechterik’ speel en voor mij zijn zij de slechteriken.”

Susanne: “De valkuil is wanneer je denkt dat je al precies weet hoe deze jongen zal zijn.”

Een veelvoud aan scripts

Deze statische scripts belemmeren echter zinvol contact. Het YouthLab moet professionals inspireren om met een veelheid aan scripts aan de slag te gaan; een die is afgestemd op een veelheid aan relaties, met jongeren voor wie geen enkel verhaal hetzelfde is ondanks hun vele overeenkomsten.

Het op maat maken van elk contact vraagt inspanning en oefening. In een jongeren x justitie uitwisseling krijgen professionals tips en praktische tools om in hun professionele leven aan de slag te gaan met het op maat maken van scripts.

Verhaal: “Ik zit liever mijn straf uit dan deze man elke 2 weken te zien”

“Toen ik werd vrijgelaten, was een van mijn voorwaarden dat ik elke twee weken moest inchecken bij mijn proeftijd. Maar deze man uit de proeftijd – ik mocht hem echt niet. Hij vroeg nooit hoe het met me ging, noch toonde hij enige andere vorm van interesse. Hij stelde me alleen zijn standaardvragen. Het voelde alsof hij met een standaard checklist werkte en hij zag me helemaal niet. Hij hield geen rekening met wat voor mij belangrijk was. Daarom was ik niet gemotiveerd om me open te stellen. Hij ook niet. Na een tijdje hadden we meer discussies en uiteindelijk dacht ik: ik zit liever mijn straf uit dan deze man elke 2 weken te zien. Dus toen ben ik gestopt met mijn proeftijd.”

Deze zaak illustreert hoe het standaardscript van Sahils proeftijd averechts werkte. Sahil wil gewoon gezien worden en voelt zich niet te helpen in een onpersoonlijke setting. Hoewel veel jongeren in eerste instantie niet reageren, waardoor het lijkt alsof ze niet willen meewerken, toont deze casus perfect aan dat het ook voor een jongere belangrijk is dat de professional de behoeften van de jongere signaleert, zich aanpast en, in dit geval opent op. Dan zal een jongere zich gesteund voelen en eerder openstaan en aanwezig blijven.

7. Versterkende vertrouwensrelaties

Invoering

Een YouthLab-facilitator heeft een cruciale rol in het programma. Het is niet een rol die iemand gemakkelijk kan overnemen of vervangen, aangezien zijn grootste kracht de langdurige vertrouwensrelatie met de jongeren is. Young in Prison ontmoet de jongeren meestal terwijl ze nog in detentie zitten en deze relaties duren vaak nog vele jaren na als YouthLab-deelnemers.

Een grote broer of zus

We vroegen de ervaringsdeskundigen van het YouthLab hoe zij de begeleiders van YouthLab zien. ‘Als een grote broer’ is een veel gehoord antwoord: ‘Het is iemand die je niet veroordeelt, maar ook eerlijk en streng tegen je kan zijn. Hij kent me goed en ik weet dat hij het beste voor me wil.’

Verbintenis op lange termijn

Een YouthLab-facilitator – en de ervaringsdeskundigen verbinden zich voor de lange termijn aan het YouthLab. Alleen met deze langdurige en intensieve inzet (met wekelijks contact) worden duurzame vertrouwensrelaties opgebouwd die waarde kunnen toevoegen aan een uitwisseling.

Volgens begeleiders weten de jongeren “dat we achter hen staan en dat we ze nooit in de steek zullen laten”.

“We weten wat ze hebben meegemaakt, wat hun sterke en zwakke momenten zijn. Wij zijn er om hen te helpen de beste versie te zijn – met de meeste impact op de professionals.”

YouthLab begeleider, Nederland

Lees hier meer over het profiel en de rol van een YouthLab-facilitator.

Verhaal: “Heb je geen spijt?”

Tijdens een uitwisselingssessie vroeg een reclasseringswerker een van de jongens in de groep of hij spijt had van wat hij had gedaan. De jongen antwoordde met een kort ‘nee, dat doe ik niet’. Je voelde de spanning in de kamer en de sfeer veranderde.

De begeleider kent deze jongen en zijn achtergrond vrij goed en hielp hem zijn gedachten uit te leggen. De begeleider vroeg hem: “Murat, natuurlijk ken ik je verhaal, en ik geloof dat je ooit hebt gezegd dat je toentertijd het gevoel had dat je niet anders kon dan doen wat je deed, klopt dat?” De jongen bevestigde dit en voegde eraan toe: “Ja, weet je, ik had de instellingen om steun gevraagd en ik wist gewoon niet meer wat ik anders moest doen om wat geld te krijgen om eten te kopen, dus toen kwam ik op het verkeerde pad. ”

De begeleider vervolgde: “Stel je voor dat je situatie anders was geweest, zou je dan op dezelfde manier hebben gehandeld?” Murat antwoordde: “Nee, ik had nooit gedacht of verwacht dat ik zoiets zou doen.”

De begeleider helpt de jongen de woorden te vinden om uit te drukken hoe hij heeft ervaren wat er is gebeurd en hoe hij erover nadenkt. Met de steun van de begeleider kon hij uiten dat hij zich machteloos had gevoeld in de situatie en dat hij wenste dat het niet was gebeurd. De begeleider stelde een andere vraag, maar de reclasseringswerker kreeg een antwoord op zijn vraag over spijt en een beter inzicht in het verhaal van de jongen.

8. Wie ben ik voor jou? Nieuwe relationele perspectieven

Invoering

Een officier van justitie die zich aansloot bij een uitwisseling van jongeren x justitie zei ooit: Deze uitwisseling maakt me nederig. Het herinnert me aan de macht die ik heb, dat mijn beslissingen veel betekenen voor het leven van iemand anders. Ik wil mezelf hier constant aan herinneren.

Deze korte getuigenis is existentieel van aard: het herinnert iemand aan wie ze zijn in relatie tot een jongere. Andere beroepsgroepen hebben echter andere take-aways van de uitwisselingen.

Existentieel vs instrumentaal

Voor reclasseringswerkers hoorden we bijvoorbeeld minder existentiële take-aways. Hun reacties zijn weer veel instrumenteel en actiegericht: ik begrijp nu beter wat ik anders kan en wat we samen kunnen doen.

Waardeproposities

De existentiële en instrumentele take-aways vertegenwoordigen heel verschillende waarden voor deelnemers, en zijn logisch gezien de rol die ze spelen in het gerechtelijk proces. Het YouthLab heeft een diep begrip van waarden voor verschillende beroepsgroepen en past het ontwerp van de sessie daarop aan.

Verhaal: Agent: “Wat is jouw beeld van mij?”

Tijdens een uitwisselingssessie vroeg een officier aan de jongeren wat hun mening was over hun collega-officieren. Met deze vraag toonde ze haar kwetsbaarheid, waardoor er een fijn gesprek ontstond tussen de agenten en de jeugd. Ook zij zijn zich bewust van de grote taak van hun vak, waarvoor zij moeilijkheden kunnen ondervinden bij de keuzes die zij moeten maken. Zij voelen als mens ook de pijn van jongeren, maar moeten in de zaak meerdere betrokken (en getroffen) partijen dienen.

In het groepsgesprek wordt duidelijk dat de agenten ook mensen zijn die begrepen willen worden. Ook zij willen in hun werk laten zien dat het hart op de goede plek zit en dat ze het beste wensen voor de jongeren die tegenover hen zitten. Hun bedoeling is niet altijd/alleen om hard te straffen, maar ook om de jongere zijn lesje te laten leren, de juiste hulp te krijgen en er beter uit te komen.

9. De ervaringen van jongeren waarderen

Inleiding

Een YouthLab ervaringsdeskundige krijgt betaald voor het opleiden van justitieprofessionals. Hoewel dit niet de belangrijkste motivatie is of zou moeten zijn voor een jongere om deel te nemen aan het programma, speelt het een belangrijke rol bij het opnieuw bevestigen van de kracht en de waarde van ervaringen en verhalen die ze delen.

Waarde in het vergoeden, waarde in het luisteren

We bevestigen de keuzevrijheid en de waarde van jongeren door:

  1. Het betalen van een vergoeding voor hun deelname aan het YouthLab-programma,
  2. Ervoor zorgen dat ze serieus worden genomen tijdens de uitwisselingen
  3. Benadrukkend dat beleidsmakers of justitiële professionals hun inzichten en lessen in de praktijk zullen brengen.

Deze combinatie is belangrijk om te benadrukken dat hun verhalen, ervaringen en kwetsbaarheid waardevol zijn.

Waarom YouthLab: onze waardepropositie

Op het moment dat een jongere in conflict komt met de wet, wordt gearresteerd en zelfs van zijn vrijheid wordt beroofd, betreedt hij een nieuwe en intimiderende wereld, gerund door volwassenen die een taal spreken vol juridisch jargon. De meeste jongeren voelen zich vervreemd en verloren , wat een negatief effect heeft op hun welzijn, het contact met professionals, de perceptie van eerlijkheid van de procedures en het vermogen om deel te nemen.

Dit vervreemdingsproces is grotendeels een kwestie van taal en communicatie , aangezien veel justitiële professionals in een juridische en instrumentele systeemwereldtaal spreken, wat een andere taal is dan wat de jongere kent en begrijpt. Professionals vinden het ook een uitdaging om met jongeren om te gaan en te communiceren, vanwege de gespleten realiteit waarin ze werken: de juridische wereld en de wereld van het kind met zijn eigen taal, normen en waarden.

Om de jongere opnieuw te betrekken bij het strafrechtelijk proces, moeten de taal- en communicatievaardigheden van de systeemwereld (van juridische professionals) worden aangesloten op de verwachtingen en (non)verbale communicatieve vaardigheden van jongeren. Kindvriendelijke communicatieve vaardigheden van professionals leggen de nadruk op respect, laten zien dat jongeren serieus worden genomen en eerlijk worden behandeld, en geven hen de middelen om de regie over hun eigen zaak en leven te vergroten.

Dit is wat YouthLab biedt: een op vertrouwen gebaseerde ruimte waar professionals werkzaam in de rechterlijke macht en (forensische) jeugdzorg kunnen leren van jeugdervaringen in het systeem en hun competenties in het werken met minderjarigen kunnen verbeteren.

“Wat mij motiveert in dit project is om professionals in een ander licht te kunnen zien, in een beter licht, te kunnen communiceren zonder deze hiërarchische relatie, ook al blijft het respect aanwezig. Ik vind het ook leuk dat ik kan delen wat ik heb meegemaakt, wetende dat er naar me wordt geluisterd en dat het andere jonge mensen zal helpen.”

Trainer Young YouthLab, Italië

Een brug slaan tussen de wereld van jonge delinquenten en justitieprofessionals

De wereld van jeugdzorg en justitie in de deelnemende landen is tot op zekere hoogte systemisch van aard: het gaat om grote aantallen jongeren, stapels dossiers, maar ook om beleidswijzigingen en/of begrotingstekorten. Binnen elk bureaucratisch systeem bestaat het risico dat de rationaliteit van het systeem het leven van zijn onderdanen overweldigt – dit risico is nog groter wanneer de onderdanen zich niet vrij voelen om zich uit te spreken.

Zowel in de jeugdzorg als in de rechterlijke macht, waar sprake is van een ongelijke machtsverhouding met de jeugd, is het risico dat het systeem de geleefde realiteit van de jeugd overmeestert sterk aanwezig. Om deze reden kan het een uitdaging zijn om de perspectieven van de jeugd aanwezig en zichtbaar te maken, ondanks het feit dat de jeugd centraal staat of zou moeten staan in al deze systemen. Het JeugdLab biedt deze perspectieven.

Bekijk hieronder de trailer van de minidocumentaire ‘Exchange Perspectives’. De volledige documentaire kun je hier bekijken.

De professional – een existentiële realiteitscheck

De voordelen van deelname aan het YouthLab kunnen worden uitgezet op een continuüm, gaande van het begrijpen van jongerenperspectieven tot praktische vaardigheden.

Aan de ene kant is er de existentiële reality-check: ‘ Wat is de betekenis van mijn werk in het leven van deze jongere?’

Professionals die werkzaam zijn in de rechterlijke macht zijn verantwoordelijk voor de toepassing van de wet en/of educatieve maatregelen en daardoor (kunnen) zij lijden (kunnen) toevoegen aan het leven van een jongere – ondanks hun beste bedoelingen en legitieme gronden. De zwaarte van deze taak impliceert een zware verantwoordelijkheid – een verantwoordelijkheid die YouthLab-deelnemers heel sterk ervaren. In sommige gevallen is het voldoende om gewoon te horen wat een bezoek aan een rechtszaal voor een jongere betekent – vaak kan dat op zich al een enorme impact hebben op de professional.

Aan de andere kant van het denkbeeldige continuüm zijn er de praktische, trainbare vaardigheden die worden opgedaan: Wat moet men wel of niet doen? Welke woorden resoneren met de jongeren, en door welk gedrag verlies (of win je?) hun begrip?

Justitieprofessionals moeten kritiek horen, zichzelf in vraag stellen. Aarzel niet om volledig eerlijk tegen ons te zijn, we hebben niet veel mogelijkheden om te weten hoe de jongeren onze interventies in hun leven ervaren.

Lid van het Openbaar Ministerie
Youth x Professional Exchange deelnemer, België

Creatieve benaderingen gebruiken

Creativiteit is een belangrijk element van het YouthLab-programma en in de uitwisselingen van jongeren x justitie. Er worden verschillende activiteiten ontplooid om een open en veilige omgeving te faciliteren, waarin zowel ervaren experts als justitieprofessionals zich genoodzaakt voelen om actief deel te nemen.

Je kunt andere oefeningen in je YouthLab opnemen en ze aanpassen aan de context en onderwerpen van elke sessie.

Hieronder staan enkele van de oefeningen die door partners zijn aangenomen:

Quiz IJsbreker

Deze quiz richt zich op de perceptie die de samenleving heeft van jongeren op basis van verschillende citaten over het opleidingsniveau van jongeren. Deze citaten komen uit een onderwijshandboek en behoren tot verschillende historische perioden. Het doel van de quiz is om de periode te raden waartoe elke quote behoort. De schrijfstijl is gestandaardiseerd om alleen de inhoud te behouden, waardoor deelnemers zich realiseren dat de perceptie van het opleidingsniveau van jongeren in de loop der jaren niet veel is veranderd: hedendaagse jongeren worden doorgaans als lager opgeleid beschouwd dan de vorige generatie.

Dit stelt ons in staat om de aandacht te vestigen op deze terugkerende vooringenomenheid die iedereen kan reproduceren in zijn reacties op het gedrag van jongeren. Deze oefening kan worden herhaald met alle afbeeldingen, stereotypen of houdingen die worden geassocieerd met het ‘afwijkende’ gedrag van jongeren in verschillende historische perioden.

Autobiografische oefening

De autobiografische oefening kan aan het begin van een trainingscyclus worden voorgesteld om de introductie van de verschillende deelnemers te vergemakkelijken en als ijsbreker te dienen, en/of aan het begin van elke sessie om de deelname van de deelnemers aan te moedigen. De oefening kan ook worden aangepast aan het focusthema en het formaat van elke sessie – persoonlijk of online.

De autobiografische oefening begint met de begeleider die de deelnemers uitnodigt om enkele momenten van meditatie te nemen om zich een belangrijke gebeurtenis in hun leven te herinneren. De specifieke vraag moet op de een of andere manier verband houden met het onderwerp dat tijdens de sessie wordt behandeld. Bijvoorbeeld: een moment in je kindertijd/adolescentie waar je de hoofdpersoon voelde, of een moment waarop je je in gevaar voelde, of een object dat voor jou relevant is.

De begeleider moet de deelnemers altijd geruststellen dat ze hun gedachten of herinneringen niet met andere deelnemers hoeven te delen als ze dat niet willen; ze hoeven alleen maar te mediteren, het specifieke moment/ding te herinneren en een sleutelwoord te kiezen dat deze herinnering vertegenwoordigt.

Als de sessie in-perso is, vraagt de trainer de deelnemers om een trefwoord op een post-it sticker te schrijven en op de flip-over te plakken. Als alle deelnemers deze taak hebben voltooid, leest de trainer de sleutelwoorden één voor één voor en nodigt na elk sleutelwoord de deelnemer die het heeft opgeschreven uit om het woord te nemen om het uit te leggen of te becommentariëren – als ze dat willen. Daarna kan de persoon zichzelf voorstellen.

Als de sessie online is, vraagt de trainer de deelnemers om de trefwoorden in de chat van het videoconferentieplatform of in een digitaal interactief whiteboard te schrijven. Als alle deelnemers hun trefwoorden hebben opgeschreven, roept de trainer ze één voor één op om er commentaar op te geven en zichzelf voor te stellen. De trainer maakt daarbij een kaart van de bijdragen, ervaringen en reflecties van de deelnemers tijdens de interactieve sessie. Aan het einde van de oefening maakt de trainer een screenshot van het virtuele whiteboard. Dit materiaal kan ter beschikking worden gesteld aan de deelnemers en/of worden opgeslagen op een gedeelde plek.

Normaal gesproken begint de begeleider zijn trefwoord te communiceren en moet hij als eerste spreken om een sjabloon op te stellen dat anderen kunnen volgen. Dit soort oefeningen kan vol emoties zijn, dus het is belangrijk dat de groep begrijpt dat het zich in een veilige ruimte bevindt, zodat ze zich vrij kunnen voelen om zich veilig te uiten.

Brainstormen over problemen en middelen in het jeugdstrafrecht

Volgens de richtlijnen van het Comité van Ministers van de Raad van Europa inzake kindvriendelijke justitie,

“Kindvriendelijke justitie” verwijst naar rechtsstelsels die de eerbiediging en de effectieve uitvoering van alle kinderrechten op het hoogst haalbare niveau garanderen, rekening houdend met de onderstaande beginselen en rekening houdend met het rijpheids- en begripsniveau van het kind en de omstandigheden van de zaak.[…]”

In deze oefening wordt elk Kindvriendelijke justitieprincipe kort toegelicht en besproken met deelnemers, die gevraagd worden om een bijdrage te leveren met persoonlijke ervaringen die samenhangen met dit specifieke principe. De principes zijn: toegankelijk, geschikt voor de leeftijd, snel, ijverig, aangepast aan en gericht op de behoeften en rechten van het kind, eerbiediging van de rechten van het kind, met inbegrip van het recht op een eerlijk proces, om deel te nemen aan de procedure en deze te begrijpen, om voor het privé- en gezinsleven en voor integriteit en waardigheid

Deze persoonlijke verhalen kunnen worden verzameld en gebruikt tijdens de trainingen als voorbeeld bij het uitleggen van kindvriendelijke rechtspraak aan andere professionals, verzameld in een publicatie of als inspiratiebron voor het scenario van het rollenspel.

Rollenspel I

In deze oefening wordt een hypothetische casus gedeeld met de deelnemers. Het kan bijvoorbeeld gaan om een arrestatie door de politie, een zitting bij de rechtbank of een gesprek met de maatschappelijk werker. Om de rollen te verdelen wordt de naam van elke deelnemer op een kaartje geschreven. Vervolgens worden willekeurig kaarten getrokken en krijgt elke deelnemer een rol. Het rollenspel zou kunnen worden opgenomen, zodat het tijdens de cursussen als trainingsmateriaal kan worden gebruikt en een discussie onder de deelnemers kan uitlokken. Deze oefening zou een aantal kritieke problemen in het systeem en bewustzijn bij de deelnemers naar voren moeten brengen.

Voorbeeld geval:

Betreft : Andrea Rossi, geboren in Pisa op 7 juli 2003, in voorlopige hechtenis gehouden – voorlopige hoorzitting voor de rechter. Aanwezig zijn ook Andrea’s beklaagde, de maatschappelijk werker, Andrea’s opvoeder in het detentiecentrum en Andrea’s moeder.

Achtergrondinformatie: Andrea is een jongen van 17 jaar, hij is bij zijn tweede arrestatie wegens diefstal. Zijn familiegeschiedenis is complex: Andrea woonde tot zijn 15e bij zijn moeder en twee jongere broers (4 en 7 jaar oud). De ouders zijn gescheiden en de vader verloor zijn ouderlijk gezag na klachten over mishandeling van zowel de moeder als de kinderen. In navolging van verschillende bevelen van de jeugdrechtbank gaan de sociale diensten over tot plaatsing van Andrea in een gemeenschap. Alle pogingen zijn mislukt en Andrea keert terug naar zijn moeder. Ze kan echter niet omgaan met de problemen van de jongen die een beeld toont van onvolwassenheid in combinatie met het gebruik van middelen (cannabinoïden, cocaïne en alcohol). In dit kader begint de jongen kleine delicten te plegen en raakt hij betrokken bij de overval op een supermarkt. De jongen wordt betrapt op flagrante delicto met twee andere jongens (van wie er één al volwassen was). Andrea was destijds zichtbaar veranderd door middelenmisbruik. Andrea’s eerste overtreding, die plaatsvond in 2019, zag hem, opnieuw met drie andere leeftijdsgenoten, betrokken bij de diefstal van een motorfiets. De jongen zit momenteel vast, in afwachting van zijn proces, in een detentiecentrum. De beslissing werd bepaald door de eerdere mislukte plaatsingen in de gemeenschap, de noodzaak om Andrea uit de groep van leeftijdsgenoten te verwijderen en ook om hem uit zijn familie te verwijderen, die momenteel niet in staat is om goed voor hem te zorgen. Andrea blijkt zeer zelfbewust te zijn in het aanpakken van alle aspecten van zijn leven, van middelenmisbruik tot familie-ervaringen, seksuele identiteit en de reden voor zijn arrestatie. Niet alleen lijkt hij niet oppositioneel, maar hij uit zelfs al vanaf het allereerste interview een duidelijke hulpvraag.

Rollenspel II

Een deel van het trainingsprogramma is gewijd aan het leren over verhoortechnieken door de politie en geweldloze communicatie. De keuze van het onderwerp communicatie tussen politie en jeugd geeft de deelnemers (advocaten, magistraten en maatschappelijk werkers) voldoende afstand tot hun eigen rol, terwijl de communicatietechnieken concreet en praktisch aan de orde komen.

Na een theoretische presentatie worden de professionals in groepen verdeeld en uitgenodigd om samen met de jongeren een scène op te voeren om de geleerde luistertechnieken te oefenen. In elke groep is één persoon verantwoordelijk voor het observeren van het spel en het beschrijven van de verschillende luisterstijlen en hun effect op de communicatiedynamiek.

Creatief schrijven analyseren

Afhankelijk van hun interesses en creatieve oriëntaties worden jonge begeleiders uitgenodigd om op verschillende manieren over hun ervaringen met justitieprofessionals te vertellen. Voor sommige jongeren is schrijven de meest comfortabele manier om zich uit te drukken. Deze geschriften kunnen vervolgens tijdens trainingen worden gedeeld met professionals. Jeugdbegeleiders zijn verantwoordelijk voor het leiden van de discussie door de deelnemers het woord te geven om de verschillende delen van het verhaal te lezen en vragen te stellen om te controleren of ze het perspectief van de jeugd in elke beschreven situatie of interactie begrijpen. Alle deelnemers worden uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan de discussie. Wanneer de jongeren zich meer op hun gemak voelen om hun verhaal mondeling te vertellen, kunnen ze een tekst opnemen die op dezelfde manier wordt geanalyseerd als het geschreven materiaal.

Een ander type creatieve ondersteuning dat wordt gebruikt, zijn foto’s. Je kunt foto’s gebruiken die door jongeren in detentie zijn gemaakt tijdens een eerder project. Deze foto’s worden door de jongerenbegeleiders geselecteerd op basis van de berichten die ze aan de deelnemers willen overbrengen. Ze worden vervolgens aan de deelnemers gepresenteerd door een van de jongeren, die ze gebruikt als ondersteuning om de aspecten uit te leggen die belangrijk lijken in de ervaring tijdens Nablijven. Door de foto’s zullen sommige jongeren bijvoorbeeld het belang onderstrepen van vrije tijd gedeeld met de opvoeders, het leren van huishoudelijke taken, de waarde van contact met de natuur, enz.

Werken met een gemeenschappelijk hulpmiddel

Met behulp van projectmanagementtools zoals SWOT-analyse en probleem- en oplossingsbomen worden deelnemers en jongeren gevraagd om in groepen te werken aan het analyseren van de belangrijkste problemen in het jeugdwerk en hun effecten op de communicatie tussen jongeren en professionals.

Bij de probleem- en oplossingsboom is het uitgangspunt het identificeren van een centraal probleem (de boomstam), waarna de deelnemers de oorzaken (de wortels) en gevolgen (de bladeren) bespreken en definiëren. Zodra deze brainstorm en classificatie van informatie is voltooid, denkt elk team na over de oplossingen die moeten worden geboden om de belangrijkste aspecten van de jeugdervaring met justitie te verbeteren. Elke groep presenteert zijn analyse aan de rest van de deelnemers.

Het eindproduct zijn de gemeenschappelijke reflecties van de jongeren en die van de professionals, waardoor het mogelijk wordt om de standpunten samen te brengen en de lessen die tijdens de vorige sessies zijn geleerd, samen te vatten.

Uitdagingen en geleerde lessen

Een succesvol Youthlab vergt veel coördinatie en vaardigheden. Het is normaal om onderweg met uitdagingen en twijfels te maken te krijgen. In dit gedeelte kunt u vertrouwen op de ervaring en lessen van partners om een voorsprong te nemen in uw programma en klaar te zijn voor de uitdagingen.

Navigeren door het inherente machtsverschil tussen eerder gedetineerde jongeren en justitieprofessionals

De training wordt aangeboden als een kans om de rollen van elke actor tijdens de gerechtelijke procedures in vraag te stellen, om afstand te nemen van die rollen en om hun effecten op de interactie tussen jongeren en justitieprofessionals te analyseren. De afwezigheid van juridische implicaties is meestal voldoende om een sfeer te creëren die minder gericht is op machtsverdeling en meer op gedeelde reflectie en perspectief nemen.

Om de machtsbalans verder te versterken, kunt u als voorwaarde stellen voor de deelname van jongeren dat hun gerechtelijke procedure wordt afgerond. Op die manier voelen ze zich zelfverzekerd en vrij om met justitieprofessionals te spreken en van gedachten te wisselen zonder angst voor represailles.

De juiste mindset creëren voor de jeugdtrainers om een open, zinvolle, persoonlijke dialoog mogelijk te maken

Deze mentaliteit maakt meestal deel uit van de trainingsvoorbereidingssessies en andere vervolgbijeenkomsten – en daarom zijn ze zo belangrijk. De jongeren moeten goed worden opgeleid om met justitieprofessionals om te gaan. Peer-support, methodologische vaardigheden, kennis op het gebied van wetgeving, praktijken en leren van peer-ervaringen helpt bij het opbouwen van zelfvertrouwen en zelfbewustzijn. Dit biedt jongeren veel mogelijkheden om deze open manier van communiceren zowel met elkaar als met de moderator te oefenen. Om deze openheid te faciliteren en te behouden, is contact tussen jongeren en permanente ondersteuning cruciaal.

Tot slot is het belangrijk om jeugdtrainers duidelijk te maken dat ze door hun ervaring een toegevoegde waarde zijn voor het programma, en dat ze hun verhaal met niemand hoeven te delen.

De juiste mentaliteit creëren voor de justitiële professionals om een open, zinvolle, persoonlijke dialoog mogelijk te maken

Wanneer het uitwisselingsaanbod wordt verspreid, wordt het programma met de doelen en benaderingen opgenomen. De professionals die zich aanmelden worden hierdoor vooraf geïnformeerd, wat ook een selectiebias kan veroorzaken: de deelnemers die zich het meest inschrijven zijn ook zij die zich tot op zekere hoogte bewust zijn van de problematiek.

Zodra de uitwisselingen beginnen, worden de deelnemers herinnerd aan de doelstellingen van de sessies, namelijk de opbouwende kritiek op het jeugdstrafrecht. De jongeren worden dan voorgesteld als junior trainers. Gedeeld wordt dat de jongeren in het verleden in aanraking zijn geweest met justitie, deze problemen hebben overwonnen en daarna een specifieke training hebben gevolgd om deel uit te maken van het programma. Hierdoor bieden ze justitieprofessionals nu een zeer relevant perspectief op het rechtssysteem.

Duidelijke grenzen stellen die de jongeren helpen beschermen tegen onnodige druk om persoonlijke informatie te delen

De ervaring van de jongeren is cruciaal voor dit programma omdat ze een bepaald perspectief op het rechtssysteem hebben gekregen. Tijdens de uitwisselingssessies geven de jonge trainers observaties en analyses op basis van hun ervaringen en reflecteren ze samen op onderwerpen die voor hen belangrijk zijn. De reikwijdte van de training is echter niet de analyse van hun verhaal. In de basisregels moet duidelijk worden vermeld dat vragen over de concrete overtredingen niet worden aangemoedigd omdat ze niet nuttig zijn voor het doel van de workshop. In plaats daarvan zou de nadruk moeten liggen op de verbetering van de vaardigheden en houding van professionals die werkzaam zijn in het jeugdrechtsysteem en hoe zij zich verhouden tot de jongeren die betrokken zijn bij strafrechtelijke procedures.

Het welzijn en de grenzen van individuen beschermen wanneer sterke emoties opkomen

Het is vooral belangrijk om regelmatig de grenzen van de jeugd te bespreken, afhankelijk van elke geplande activiteit. De voorbereiding van activiteiten als groep stelt de jongeren in staat afstand te nemen van hun ervaringen en in plaats daarvan deel te nemen aan een objectieve analyse van het rechtssysteem en zijn werking. Evenzo zijn de debriefingsmomenten een gelegenheid om na te denken over de sessies en de emoties die het opriep, en hoe ze in de toekomst kunnen worden beheerd.

Tijdens de training wordt uitgelegd dat een van de doelstellingen is om te begrijpen wat de communicatieblokkades tussen jongeren en professionals creëert. Dit leidt tot een onderzoek naar de grenzen van het systeem, die van de jongeren en die van de professionals. Hier is het belangrijk om te benadrukken dat het niet de bedoeling is om specifieke individuen te bekritiseren, maar om het functioneren en de interne dynamiek van het systeem.

Ondanks voorzorgsmaatregelen is het een keer voorgekomen dat een jonge deelnemer gefrustreerd raakte tijdens de training. De deelnemers reageerden op een professionele, zorgzame en begripvolle manier. Het is belangrijk om vertrouwen te hebben in degenen wier taak het is om jongeren door crisismomenten heen te helpen.

Youthlab Coördinator, België

Desalniettemin zijn de emoties die de neiging hebben om naar boven te komen over het algemeen eerder empathie, een gevoel van nostalgie of een toewijding om jongeren te helpen die in strijd zijn met de wet.

Naast de trainingssessies is het essentieel om ook rekening te houden met de eigen emotionele, sociale, professionele en omgevingscondities van de jongeren als ze deelnemen aan het project. Afhankelijk van hun leeftijd en de situatie waarin ze zich bevinden, kunnen hun omstandigheden snel veranderen, wat een zekere mate van flexibiliteit in participatie vereist, maar ook continue opvolging op basis van een vertrouwensrelatie.

Ten slotte is het belangrijk om in gedachten te houden dat het betrekken van jongeren bij een dergelijk emotioneel veeleisend initiatief de neiging heeft om de grenzen tussen projectbegeleiding en persoonlijke betrokkenheid voor projectcoördinatoren te vervagen. Wanneer een jongere met een moeilijk verleden wordt geworven, is het heden vaak ook delicaat. Als onderdeel van deze persoonlijke betrokkenheid moet ervoor worden gezorgd dat de communicatie soepel verloopt, dat er voortdurende ondersteuning is en dat de bereidheid/beschikbaarheid om flexibel te zijn, te luisteren en te ondersteunen waar nodig, ook buiten de projectactiviteiten om draait.

Onderwerpen naderen die een aanzienlijke machtsonbalans kunnen veroorzaken

Er kunnen onderwerpen als wroeging aan de orde komen, maar de discussie moet zich meer richten op de kwaliteit en adequaatheid van de jeugdhulpverlening dan op het gedrag van jongeren. Het doel is om communicatie- en ondersteuningsbenaderingen te identificeren die helpen om de situatie van een jongere die in conflict is met de wet op de juiste manier te beheren, terwijl hij zich gehoord, begrepen en gerespecteerd voelt.

Wanneer gedragingen uit het verleden worden besproken, is dit vanuit het oogpunt van het identificeren van de behoeften van jongeren op sleutelmomenten in hun ontwikkeling en hoe ze hen het beste kunnen ondersteunen.

“Heb je geen spijt?”

Tijdens een uitwisselingssessie vroeg een reclasseringswerker een van de jongens in de groep of hij spijt had van wat hij had gedaan. De jongen antwoordde met een kort ‘nee, dat doe ik niet’. Je voelde de spanning in de kamer en de sfeer veranderde.

De begeleider kent deze jongen en zijn achtergrond vrij goed en hielp hem zijn gedachten uit te leggen. De begeleider vroeg hem: “Murat, natuurlijk ken ik je verhaal, en ik geloof dat je ooit hebt gezegd dat je toentertijd het gevoel had dat je niet anders kon dan doen wat je deed, klopt dat?”

De jongen bevestigde dit en voegde eraan toe: “Ja, weet je, ik had de instellingen om steun gevraagd en ik wist gewoon niet meer wat ik anders moest doen om wat geld te krijgen om eten te kopen, dus toen kwam ik op het verkeerde pad. ” De begeleider vervolgde: “Stel je voor dat je situatie anders was geweest, zou je dan op dezelfde manier hebben gehandeld?” Murat antwoordde: “Nee, ik had nooit gedacht of verwacht dat ik zoiets zou doen.”

De begeleider helpt de jongere de woorden te vinden om uit te drukken hoe hij heeft ervaren wat er is gebeurd en hoe hij erover nadenkt. Met de steun van de begeleider kon hij uiten dat hij zich machteloos had gevoeld in de situatie en dat hij wenste dat het niet was gebeurd. De begeleider stelde een andere vraag, maar de reclasseringswerker kreeg antwoord op zijn vraag over spijt en kreeg ook een beter inzicht in zijn verhaal.

Jongeren – profiel

De jongeren die u voor het programma aanwerft, zullen een beslissende invloed hebben op het succes van het programma Hoe u de juiste jonge ervaringsdeskundigen aanwerft, hangt grotendeels af van de context waarin u werkt. Sommige uitvoerders werken zeer nauw samen met hun jongeren, terwijl andere op meer afstand werken en daarom meer afhankelijk zijn van de medewerking en het inzicht van derden en van selectiegesprekken.

Ze luisteren echt naar me, ik kon echt zien dat ze naar me luisteren.

Jason – Ervaringsdeskundige – Youthlab trainer, Nederland

Jongeren die baat hebben bij uitwisseling met justitieprofessionals hebben vaak vergelijkbare kwaliteiten en kenmerken:

  • Zin om hun verhaal te vertellen : Jongeren die deelnemen aan het YouthLab zijn intrinsiek gemotiveerd om mee te doen. Zij willen hun verhalen delen en meedelen wat zij in hun leven hebben meegemaakt. Zij voelen de drang om hun hart te luchten, om hun verhaal op een constructieve manier te delen. Het is hun hoop dat anderen ervan zullen leren.
  • Zin om het podium te betreden : Een geschikte jonge kandidaat wordt doorgaans herkend door een zeker gemak te tonen bij het innemen van een standpunt en het delen van zijn mening in een groep. Potentiële deelnemers vallen het vaakst op door hun aanwezigheid, door het nemen van initiatief en soms door het streven om de leider van de groep te zijn. Hij of zij is niet bang om iets te zeggen, zelfs als niemand in de kamer zijn mening deelt.
  • Komt voornamelijk uit een groep voor langdurig ingezetenen (in jeugddetentie): Ruim 70 procent van onze leden heeft meerdere jaren in jeugddetentie doorgebracht, meestal tussen één en vier jaar. Hun belangrijkste motivatie om zich aan te sluiten is dat zij klaar zijn met hun (vorige) criminele leven, waarbij zij in en uit de gevangenis zijn gegaan. Zij willen een verandering teweegbrengen, zowel voor zichzelf als voor anderen, door hun verhaal te delen. Zodat zij een voorbeeld kunnen zijn voor jongeren en hen helpen andere levenskeuzes te maken en de overstap te maken naar een leven zonder criminaliteit.
  • Is iemand die zich bezighield met veel voogden, maatschappelijk werkers en therapeuten: die misschien vele jaren van hun jonge leven in de justitiële of kinderzorg hebben gezeten. Zij kunnen contact hebben gehad met maatschappelijk werkers en therapeuten en behandelingen hebben gekregen terwijl zij hun tijd binnen uitzaten. Deze ervaringen – sommige goed, andere echt slecht – maken allemaal deel uit van de motivatie en de gretigheid van de jongeren om aan het programma deel te nemen. Ze zijn gemotiveerd om een verandering in het systeem aan te brengen, niet door te denken “verpest het”, maar ik streef ernaar dat hun stemmen en ervaringen worden gehoord.
  • Is iemand met een kritische kijk op het gerecht en de kinderopvang: Omdat ze lange tijd in “het systeem” hebben gezeten en zowel positieve als negatieve gebeurtenissen hebben meegemaakt, hebben typische deelnemers een kritische kijk op de manier waarop dingen worden geleid. Maar in plaats van zich tegen het systeem te verzetten, willen zij een verandering teweegbrengen door hun kritische kijk te delen. De deelnemers worden getraind om hun boodschappen op een constructieve manier over te brengen. Ook nemen zij het systeem en de regels ervan serieus, en ontkennen zij niet noodzakelijkerwijs de uitdagingen waarmee beroepsbeoefenaren te maken hebben bij het werken met jongeren. Maar met hun ervaringen willen ze een ander licht werpen en hun standpunt delen – wat een eye-opener en waardevol inzicht kan zijn voor professionals.
  • Is nieuwsgierig: De jonge deelnemers die aan het programma hebben deelgenomen, zijn meestal nieuwsgierig en leergierig naar de manier waarop het rechtssysteem tot stand is gekomen zoals het nu is. Zij staan open om het vanuit een ander gezichtspunt te bekijken. Daarom willen ze van justitieprofessionals horen hoe het is om hun werk te doen en hoe hun besluitvorming werkt in moeilijke gevallen.
  • Is tussen de 18 en 25 jaar oud: De meeste deelnemers zijn tussen de 18 en 25 jaar oud. De meeste jongeren op deze leeftijd hebben een zekere afstand tot hun verhaal ontwikkeld, worden volwassen en verlaten de gevangenis. Ze kijken met een helikopterview naar hun jongere zelf, wat hen helpt om hun verhaal op een constructieve en reflectieve manier te vertellen.

Vooruit: stap voor stap

Bij het ontwikkelen van ons faciliterende programma voor jongeren-x-justitie-uitwisselingen tussen jonge ervaringsdeskundigen en justitieprofessionals, werden we sterk geïnspireerd door het Lundy-model van kinderparticipatie.

Dit model is in 2007 ontwikkeld door de academische Laura Lundy, hoogleraar internationale kinderrechten aan de School of Education van de Queen’s University van Belfast [1] . Haar model biedt een manier om het recht op participatie van een kind te conceptualiseren, zoals vastgelegd in artikel 12 van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind.

Wat het Lundy-model zo waardevol maakt, is de manier waarop het uitlegt hoe uitwisselingen tot stand komen zodat ze ‘zinvol en effectief’ zijn in termen van jongerenparticipatie. Het verankert dat er wordt niet alleen naar de stem van de jeugd geluisterd, maar er wordt ook rekening mee gehouden en heeft daadwerkelijk invloed op de besluitvorming en het beleid – en dat is superbelangrijk! Niet alleen om redenen van effectiviteit en impact, maar ook om te voorkomen dat jongeren (weer) tegenvallende ervaringen hebben met vertegenwoordigers van justitie.

Het Lundy-model identificeert vier elementen voor betekenisvolle jongerenparticipatie: ruimte, stem, publiek en invloed. Young in Prison paste dit model aan voor het YOUthLab en voegde ‘intentie’ toe als een vijfde element voor zinvolle participatie – wat waardevol is gebleken voor andere partners die het model implementeren.

We moedigen je aan om deze uitgebreide versie van het Lundy-model als kompas te gebruiken naarmate je vordert in het ontwerpen van uitwisselingen tussen jongeren en justitie binnen jouw context. Vraag jezelf: Heb je ervoor gezorgd dat alle vijf elementen voldoende zijn verzorgd? Zo niet, hoe kunt u zich dan versterken?

  1. Lundy, L. (2007) ‘Voice’ is niet genoeg: conceptualisering van artikel 12 van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van het kind (https://bera-journals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1080/01411920701657033 )

De motivatie van jongeren om lid te worden van YouthLab

Het is ons volkomen duidelijk wat de voordelen zijn van deelname aan uitwisseling met jongeren voor justitieprofessionals en voor het systeem waarin zij werken. Zoals de Europese Commissie in 2011 in de EU-agenda voor de rechten van het kind , het kindvriendelijker maken van het rechtsstelsel in Europa is een topprioriteit. Getraind worden door jonge experts om hun behoeften, taal en standpunt te leren kennen, is een belangrijke stap om deze prioriteit te bereiken.

Maar wat zit er in voor de jongeren? Wat winnen zij door in uitwisseling te gaan met vertegenwoordigers van het rechtssysteem? Jarenlange nauwe samenwerking met jongeren deed ons de volgende motivaties herkennen voor jonge experts om mee te doen:

Zij willen een positieve bijdrage leveren door hun verhaal te delen

Meerdere jongeren hebben na (lange) detentie veel rechtvaardige en onrechtvaardige gebeurtenissen meegemaakt. Het is onze ervaring dat ze willen uiten wat er met hen is gebeurd, om het van hun borst te krijgen. Ze worden getraind om op een constructieve manier hun eerlijke ervaringen te delen. Hierdoor kunnen ze gehoord worden – een basisbehoefte van iedereen. Door hun ervaringen te delen, kunnen hun verhalen niet verloren gaan, maar juist een positieve bijdrage leveren.

Ze vinden het leuk om creativiteit te gebruiken als hulpmiddel voor gelijke communicatie

Creativiteit is een belangrijke pijler in de impactvolle uitwisselingen tussen jongeren en justitieprofessionals. Het stelt hen in staat elkaar als gelijken te ontmoeten, aangezien de meeste creatieve vormen niet meer vertrouwd zijn voor professionals dan voor jongeren. Daarom stimuleren we zowel professionals als jongeren om via creatieve vormen te verbinden. Afhankelijk van de creatieve benaderingen die in je programma worden gebruikt, kunnen jongeren de kans krijgen om zich te uiten door middel van rap of gesproken woord. Creativiteit stelt hen in staat om hun verhaal te vertellen in een taal die hen in staat stelt.

Wat mij motiveert in dit project is om professionals in een ander licht te kunnen zien, in een beter licht, te kunnen communiceren zonder deze hiërarchische relatie, zelfs als het respect aanwezig blijft. Ik vind het ook leuk dat ik kan delen wat ik heb meegemaakt, wetende dat er naar me wordt geluisterd en dat het andere jonge mensen zal helpen.

Jonge Trainer, België

Het maakt ze onderdeel van een ondersteunende gemeenschap

Wanneer jongeren na vele jaren vrijgelaten worden, kan het zijn dat ze geen gemeenschapsgevoel hebben. Samen met gelijkgestemde ervaringsdeskundigen op een programma staan en onder begeleiding van mensen die opkomen voor hun behoeften, helpt hen om gemeenschappelijke relaties aan te gaan. Ze delen ervaringen met elkaar en groeien als team. Samen verkennen ze een nieuwe weg en vinden nieuwe richtingen in het leven – zonder criminaliteit.

Ze worden een rolmodel

De eerste en belangrijkste motivatie voor jongeren om mee te doen blijkt de mogelijkheid om een voorbeeld en een stem te zijn voor andere jongeren. Door hun verhaal te delen, kunnen ze hun stem laten horen en uitleggen welke impact hun verblijf in detentie op hen heeft gehad. Het geeft hen de kans om te laten zien hoe ze een verandering kunnen aanbrengen en een ander pad in het leven kunnen kiezen. Door hun verhaal te delen en om hulp te leren vragen, leren ze zich open te stellen, voor nieuwe kansen maar ook voor steun.

Ze doen nieuwe werkervaringen op en bouwen een netwerk op

Wij vinden het cruciaal dat jongeren een redelijke vergoeding krijgen voor het delen van hun perspectieven met justitieprofessionals. Het betalen van een vergoeding bovenop de onkosten communiceert dat we de jongeren serieus nemen en dat hun ervaring en tijd van echte waarde zijn. Het draagt ook bij aan de waargenomen gelijkheid in de uitwisseling met professionals. Het behoeft geen betoog dat de financiële regeling op zich een belangrijke stimulans is voor de jongeren om te komen opdagen, maar dat betekent niet dat hun engagement alleen om het geld gaat – zoals alle andere drijfveren laten zien.

De mogelijkheid/ervaring van genezing

Door hun verhaal op een creatieve en constructieve manier te vertellen, ervaren de jongeren een gevoel van genezing – ook al is het indirect. Dit werd door meerdere jongeren geuit! Ze leggen uit hoe het delen van hun ervaringen met veel mensen in verschillende omgevingen hen heeft geholpen bij het verwerken. Sommigen zeiden zelfs dat het hen hielp te begrijpen hoe hun leven zich tot dusver had ontwikkeld. Zonder expliciet te streven naar een gevoel van genezing, faciliteren we indirect een veilige ruimte voor de jongeren om hun verhaal te delen en te verwerken.

Vroeger dacht ik dat de professionals robots waren die me wilden straffen. Het klinkt misschien stom, maar nu besef ik dat het ook mensen zijn.

Jason – Ervaringsdeskundige, Nederland
Hugo, jeugd uit België, vertelt over zijn ervaring met het YouthLab

Justitie professionals – profiel

Wanneer een jongere betrokken is bij de rechtspraak, komt hij in aanraking met een groot aantal professionals. Elk van hen kan een impact hebben op hun traject – positief of negatief. Het Jeugdlab wil daarom een divers aanbod van justitiële en (forensische) jeugdzorgprofessionals bereiken.

Justitieprofessionals die baat kunnen hebben bij onze Youthlab-training, zijn professionals die:

  • ofwel een structurele rol spelen in het proces van een jongere en een directe werkrelatie met hen hebben , terwijl ze in een gesloten inrichting verblijven en/of na vrijlating – zoals: pedagogisch medewerkers/groepswerkers of reclasseringswerkers of therapeuten;
  • een grote impact hebben op het leven van een jongere door hun besluitvorming , zoals rechters en openbare aanklagers;
  • kan een grote impact hebben door hun aanpak en omgang met jongeren aan het begin van hun arrestatie/proces of in de buurt, zoals politieagenten.

Hoewel het profiel van de professional varieert en niet bepalend zou moeten zijn voor hun vermogen om deel te nemen aan de uitwisselingen, zijn de bereidheid om extra mijlen te gaan en de leergierigheid positief gebleken tijdens de uitwisselingen en daarna

Als volwassenen doen we altijd alsof we jonge mensen lesgeven, maar deze keer waren het zij die ons iets leerden, in feite heel veel.

Advocaat – Youth x Professional Exchange deelnemer, Italië

Justitieprofessionals ontmoeten en horen in hun werk veel verschillende jongeren in conflict met de wet. Ze hebben vaak complexe professionele rollen, met een hoge werkdruk en veel (zo niet alle!) uitzonderlijke gevallen. Dit kan ertoe leiden dat de professionals eenvoudigweg niet de tijd hebben om betrokken te raken bij de levens/verhalen van de jongere, ook al willen ze misschien echt het belang van hun perspectief weten en inzien.

Wanneer we betrokken raken bij het Youthlab, onderstrepen we dat het doel van het initiatief is om een beter begrip van de jongere te kweken dat verder gaat dan hun dossier . Een begrip dat wordt gekenmerkt door het perspectief, de behoeften en ervaringen van de jongere. Via de jongeren-x-justitie-uitwisselingen inspireren de junioren de professionals om er altijd aan herinnerd te worden dat elke jongere zijn eigen levensverhaal heeft .

De uitwisselingssessies zijn een veilige ruimte en leeromgeving voor zowel jongeren als professionals, om te delen en te leren van elkaars perspectieven, rollen en verantwoordelijkheden in het proces. Het doel is om de professional uit te nodigen en aan te moedigen om altijd te proberen door de ogen van de jongere te kijken/begrijpen, die extra stap te zetten om hun behoeften te begrijpen en te helpen zijn weg te vinden naar zijn beste pad in het leven.

Bovendien helpen de gesprekken die professionals kunnen hebben met de ervaren experts in de sessie hen ook de taal en redenering van jongeren te begrijpen. De taal van jongeren, vooral met straattaal, wordt vaak verkeerd begrepen en hun gedrag verkeerd geïnterpreteerd. Jongeren krijgen de kans om aan professionals uit te leggen waarom zij denken dat ze het beste gebruik kunnen maken van hun zwijgrecht of wat er werkelijk in hen omgaat achter de (soms) gesloten of onverschillige houding.

Begeleider – profiel

De rol van YouthLab-facilitator (door verschillende uitvoerende partners ook wel senior trainer genoemd) is essentieel voor een succesvol programma. De rol omvat het opleiden van jongeren tot ervaringsdeskundigen (ook wel Junior lid of Junior Trainer genoemd) en het faciliteren van de jongeren x justitie uitwisselingen.

Zowel het trainen als het faciliteren is intensief en vaak emotioneel belastend. Begeleiders begrijpen de rol van constructieve conflicten en spanningen en zijn in staat om te allen tijde een ruimte te bieden waar alle deelnemers zich gerespecteerd en zelfverzekerd voelen voor zinvolle uitwisseling.

Hieronder staan enkele belangrijke kenmerken van een YouthLab-facilitator:

  • Een verbinder: De YouthLab-facilitator is in staat om verbinding te maken en te vertalen tussen de wereld (en beleving) van jongeren en de systemische wereld van deze justitiële professionals. De begeleider wil de nadruk leggen op zowel de complexiteit van hun beroep, maar hen ook uitdagen om echt te luisteren, de verhalen en impact van de ervaringen van jongeren met (in) het rechtssysteem te begrijpen.
  • Een creatieve denker: Omdat de training gebaseerd is op creatieve methoden, heeft de begeleider idealiter ervaring in het verleden in een creatieve discipline , zoals gesproken woord of verhalen vertellen. Door de training te openen met gesproken woord, geeft de begeleider een voorbeeld in het zich openstellen/kwetsbaar zijn, en stimuleert zo jongeren om hun ervaringen te delen met professionals in de volgende fasen van de training.
  • Een mentor: Voor de junioren van YouthLab is de begeleider hun coach die hen door de opleiding begeleidt. Ze kunnen bepaalde afgesproken regels of tekens met elkaar hebben, als de spanning of emoties te hoog oplopen voor een jongere. Anderzijds navigeert de begeleider tijdens de sessie op een neutraal terrein , zodat beide partijen de ruimte en gelegenheid krijgen om hun mening te uiten. De begeleider zorgt er altijd voor dat de jongeren het laatste woord hebben om een onderwerp met jongeren af te sluiten, maar op een positieve en constructieve manier.

Kortom

De begeleider moet ervaring hebben en/of vertrouwen hebben in:

  • opleiding geven aan professionals en aan jongeren;
  • begrip van justitie/wereld, vanuit perspectief van jongeren en professionals;
  • creatief denken en handelen en je op je gemak voelen om het podium te betreden;
  • jongeren begeleiden.
Lamym, YouthLab-facilitator in Nederland

Leren van ervaring

Wat jongeren en professionals te zeggen hebben over YouthLab

Door te vertrouwen op de ervaring van degenen die deel hebben uitgemaakt van YouthLab en de uitwisselingen van jongeren x justitie, kunt u de daadwerkelijke impact van het programma zien op degenen die hebben deelgenomen, inclusief jongeren die zijn opgeleid om ervaringsdeskundigen te worden, en justitieprofessionals die zich hebben aangesloten bij de uitwisselingen.

Hieronder vind je een verzameling videotestimonials van YouthLab-coördinatoren, jonge trainers en deelnemers om jou, potentiële partners en donateurs te inspireren.

  •  



  • Terms & Conditions

  • Cookie policy
    Privacy statement
    General conditions