Op het moment dat een jongere in conflict komt met de wet, wordt gearresteerd en zelfs van zijn vrijheid wordt beroofd, betreedt hij een nieuwe en intimiderende wereld, gerund door volwassenen die een taal spreken vol juridisch jargon. De meeste jongeren voelen zich vervreemd en verloren , wat een negatief effect heeft op hun welzijn, het contact met professionals, de perceptie van eerlijkheid van de procedures en het vermogen om deel te nemen.
Dit vervreemdingsproces is grotendeels een kwestie van taal en communicatie , aangezien veel justitiële professionals in een juridische en instrumentele systeemwereldtaal spreken, wat een andere taal is dan wat de jongere kent en begrijpt. Professionals vinden het ook een uitdaging om met jongeren om te gaan en te communiceren, vanwege de gespleten realiteit waarin ze werken: de juridische wereld en de wereld van het kind met zijn eigen taal, normen en waarden.
Om de jongere opnieuw te betrekken bij het strafrechtelijk proces, moeten de taal- en communicatievaardigheden van de systeemwereld (van juridische professionals) worden aangesloten op de verwachtingen en (non)verbale communicatieve vaardigheden van jongeren. Kindvriendelijke communicatieve vaardigheden van professionals leggen de nadruk op respect, laten zien dat jongeren serieus worden genomen en eerlijk worden behandeld, en geven hen de middelen om de regie over hun eigen zaak en leven te vergroten.
Dit is wat YouthLab biedt: een op vertrouwen gebaseerde ruimte waar professionals werkzaam in de rechterlijke macht en (forensische) jeugdzorg kunnen leren van jeugdervaringen in het systeem en hun competenties in het werken met minderjarigen kunnen verbeteren.
“Wat mij motiveert in dit project is om professionals in een ander licht te kunnen zien, in een beter licht, te kunnen communiceren zonder deze hiërarchische relatie, ook al blijft het respect aanwezig. Ik vind het ook leuk dat ik kan delen wat ik heb meegemaakt, wetende dat er naar me wordt geluisterd en dat het andere jonge mensen zal helpen.”
Trainer Young YouthLab, Italië
Een brug slaan tussen de wereld van jonge delinquenten en justitieprofessionals
De wereld van jeugdzorg en justitie in de deelnemende landen is tot op zekere hoogte systemisch van aard: het gaat om grote aantallen jongeren, stapels dossiers, maar ook om beleidswijzigingen en/of begrotingstekorten. Binnen elk bureaucratisch systeem bestaat het risico dat de rationaliteit van het systeem het leven van zijn onderdanen overweldigt – dit risico is nog groter wanneer de onderdanen zich niet vrij voelen om zich uit te spreken.
Zowel in de jeugdzorg als in de rechterlijke macht, waar sprake is van een ongelijke machtsverhouding met de jeugd, is het risico dat het systeem de geleefde realiteit van de jeugd overmeestert sterk aanwezig. Om deze reden kan het een uitdaging zijn om de perspectieven van de jeugd aanwezig en zichtbaar te maken, ondanks het feit dat de jeugd centraal staat of zou moeten staan in al deze systemen. Het JeugdLab biedt deze perspectieven.
Bekijk hieronder de trailer van de minidocumentaire ‘Exchange Perspectives’. De volledige documentaire kun je hier bekijken.
De professional – een existentiële realiteitscheck
De voordelen van deelname aan het YouthLab kunnen worden uitgezet op een continuüm, gaande van het begrijpen van jongerenperspectieven tot praktische vaardigheden.
Aan de ene kant is er de existentiële reality-check: ‘ Wat is de betekenis van mijn werk in het leven van deze jongere?’
Professionals die werkzaam zijn in de rechterlijke macht zijn verantwoordelijk voor de toepassing van de wet en/of educatieve maatregelen en daardoor (kunnen) zij lijden (kunnen) toevoegen aan het leven van een jongere – ondanks hun beste bedoelingen en legitieme gronden. De zwaarte van deze taak impliceert een zware verantwoordelijkheid – een verantwoordelijkheid die YouthLab-deelnemers heel sterk ervaren. In sommige gevallen is het voldoende om gewoon te horen wat een bezoek aan een rechtszaal voor een jongere betekent – vaak kan dat op zich al een enorme impact hebben op de professional.
Aan de andere kant van het denkbeeldige continuüm zijn er de praktische, trainbare vaardigheden die worden opgedaan: Wat moet men wel of niet doen? Welke woorden resoneren met de jongeren, en door welk gedrag verlies (of win je?) hun begrip?
Justitieprofessionals moeten kritiek horen, zichzelf in vraag stellen. Aarzel niet om volledig eerlijk tegen ons te zijn, we hebben niet veel mogelijkheden om te weten hoe de jongeren onze interventies in hun leven ervaren.
Lid van het Openbaar Ministerie
Youth x Professional Exchange deelnemer, België